[Bielski Joachim]. Kronika polska Marcina Bielskiego. Nowo przez Joach[ima] Bielskiego syna iego wydana. Kraków 1597.

Szczegóły

Kategoria: Perły z Lamusa

[Bielski Joachim]. Kronika polska Marcina Bielskiego. Nowo przez Joach[ima] Bielskiego syna iego wydana. Kraków 1597. W Drukarni Jakuba Sibeneychera, 2. K. Benisławska. Pieśni. 1776. 3. Biblia Leopolity. 1577. folio, k. [6], s. 804, k. [5], w tekście liczne portrety władców i królów polskich, wizerunki herbów i sceny batalistyczne (drzeworyty), opr. skóra na desce ze ślepymi tłocz., mosiężne zapinki.

E. XIII, 88. Wydanie pierwsze. Jedno z pomnikowych dzieł historiografii polskiej, a zarazem główne dzieło historyczne Joachima Bielskiego (zm. 1599) – poety i historyka, syna kronikarza Marcina Bielskiego. „Kronika” jest właściwie wspólnym dziełem ojca i syna, jej podstawę stanowią rozdziały dotyczące Polski z „Kroniki świata” Marcina Bielskiego (Kraków 1554). Joachim rozpoczął pracę nad kroniką dopiero po śmierci ojca w 1575 r. Uzupełnił badania ojca, ale także opracował rozdziały końcowe, wygładził całość językowo, stylistycznie i wzbogacił dzieło ilustracyjnie serią wizerunków władców polskich. „Kronika polska” napisana jest w języku polskim, ma układ chronologiczny, opisuje wydarzenia od legendarnych początków Polski aż do śmierci króla Stefana Batorego. Została opracowana w oparciu o dzieła Kromera, Wapowskiego, Decjusza, Orzechowskiego, Solikowskiego, Łasickiego, Heidensteina, Kadłubka, Długosza, Kallimacha, Miechowity. Cechą charakterystyczną, odróżniającą ją od innych kronik polskich, jest jej szlachecki charakter. W toku narracji często wplecione są dzieje rodzin szlacheckich, a także wprowadzony szlachecki punkt widzenia w ocenie opisywanych wydarzeń. Z tego powodu została nazwana „rocznikami szlacheckimi” (W. Nehring) i „pierwszą historią szlachecką” (L. Finkel). Mimo takiego stanowiska, po ukazaniu się drukiem wywołała ostre sprzeciwy i niezadowolenie szlachty. W konsekwencji król Zygmunt III Waza specjalnym edyktem zabronił jej rozpowszechniania aż do czasu poprawienia przez królewskich korektorów spornych fragmentów. Dzieło zostało wydrukowane w krakowskiej oficynie Jakuba Siebeneichera. Prace przygotowawcze trwały prawie 10 lat. Ozdobę kroniki stanowią liczne drzeworyty. W tekście zamieszczono ponad 40 pełnopostaciowych wizerunków władców i królów polskich, z których część odtworzono z pieczęci królewskich. Na szczególną uwagę zasługuje odbiegający od ówczesnej interpretacji dziejów drzeworyt przedstawiający Bolesława Śmiałego zabijającego biskupa Stanisława (s. 76). Zamieszczono także sceny batalistyczne, w tym m.in. bitwę pod Grunwaldem (s. 297) oraz liczne wizerunki herbów szlacheckich. Proweniencja: „Ex libris Ioannis de Oporowo Ostrowski Tribuni Grusviciens. Anno Dni 1654” (odręczna zapiska na karcie tyt.). Oprawa renesansowa, pełna skóra obciągnięta na deskach, tłoczenia na ślepo, brzegi kart barwione, mosiężne zapinki na skórzanych paskach, grzbiet z przełomu XVIII/XIX w. Doskonale zachowany egzemplarz z szerokimi, nie przycinanymi, jak zwykle bywało, marginesami. Po niewielkiej konserwacji. Stan bardzo dobry. Kompletne egzemplarze kroniki Bielskiego stanowią ogromną rzadkość antykwaryczną.

Lit.: K. Piekarski, Katalog Bibljoteki Kórnickiej. Polonica XVI-go wieku, Kraków 1929, poz. 109; Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, Kraków 1992, poz. 235 (notuje tylko dwa egzemplarze z defektami!); M. Bohonos, Katalog starych druków Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1965, poz. 186 (notuje tylko dwa egzemplarze z defektami!); Katalog poloników XVI w. Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, t.1, Wrocław 1988, poz. 128.

Cena wywołania: 75.000 PLN / Cena sprzedaży: 140.000 PLN